Kỳ 1: Khai thác dữ liệu – Đột phá trong phòng chống tội phạm

Thứ tư - 21/05/2025 06:30

Loạt bài: Hành trình “số hóa” ở vùng biênĐưa công nghệ số, xã hội số lên mảnh đất ở địa đầu đất nước như Lai Châu là một nhiệm vụ không hề dễ dàng bởi những đặc thù không thể dùng phép so sánh. Ấy vậy, với sự quan tâm đặc biệt của cấp ủy, chính quyền các cấp, trong đó có sự nỗ lực rất lớn của lực lượng công an, Đề án 06 của Chính phủ về “Phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030” đã và đang mang đến những tư duy mới, hiệu quả mới, phục vụ đắc lực cho thực hiện nhiệm vụ chính trị cho tỉnh Lai Châu và đời sống nhân dân.

Bài dự thi Giải Báo chí “Vì an ninh Tổ quốc và bình yên cuộc sống”

Bằng việc khai thác, tận dụng tối đa dữ liệu công nghệ số, trong vài năm gần đây, đặc biệt là trong năm 2024, lực lượng Công an Lai Châu đã thắng lợi giòn dã với nhiều chuyên án lớn, chưa có tiền lệ. Tuy ở địa bàn xa xôi, tiếp cận thông tin chưa thể nhanh nhạy như các vùng trung tâm, tại sao Công an Lai Châu lại có thể phá được nhiều chuyên án lớn như vậy?

Đại tá Phạm Hải Đăng – Phó Giám đốc, Thủ trưởng Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Lai Châu khẳng định với phóng viên tại buổi họp báo cung cấp thông tin Chuyên án 0924L rằng: Cách mạng công nghiệp 4.0 và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số đã mang lại nhiều tiện ích cho đời sống xã hội, nhưng đồng thời cũng làm xuất hiện những loại hình tội phạm mới, đặc biệt là tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm ẩn danh trên không gian mạng. Trong bối cảnh đó, lực lượng Công an Lai Châu đã chủ động, sáng tạo trong việc ứng dụng thành quả của Đề án 06, căn cước công dân (CCCD) gắn chip và Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư vào công tác đấu tranh phòng chống tội phạm, đem lại hiệu quả thiết thực.
Nổi bật nhất là chuyên án lớn đó là: Chuyên án 0924L triệt phá đường dây lừa đảo xuyên quốc gia tại Campuchia và Chuyên án 0524V triệt xóa hai ổ nhóm livestream khiêu dâm, sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích đồi trụy. Cả hai chuyên án đều thể hiện tư duy nghiệp vụ sắc bén, khả năng ứng dụng công nghệ và dữ liệu dân cư một cách linh hoạt, hiện đại.

21 5 2 — *Lực lượng Công an tỉnh Lai Châu phối hợp chặt chẽ cùng lực lượng công an nước Campuchia phá thành công Chuyên án 0924L.*

21 5 3 — Đại tá Phạm Hải Đăng – Phó Giám đốc, Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát Điều tra (Công an tỉnh) cùng đồng chí trong Ban Chuyên án 0924L trực tiếp hỏi cung đối tượng.

Chuyên án 0524V – bảo vệ trẻ em trên không gian mạng

Không dừng lại ở chuyên án quốc tế, Công an tỉnh Lai Châu tiếp tục khẳng định tinh thần chủ động đấu tranh với tội phạm mạng trong nước bằng Chuyên án 0524V, triệt phá 2 nhóm đối tượng có hành vi tổ chức livestream khiêu dâm, truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy, sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm.
Từ dữ liệu CCCD và định danh điện tử, các trinh sát đã khoanh vùng, xác minh nhanh chóng danh tính hàng chục tài khoản mạng xã hội, người dùng ẩn danh, trong đó có nhiều đối tượng sử dụng công cụ ẩn IP, thuê địa chỉ nước ngoài, dùng ảnh giả để tránh bị truy dấu. Tuy nhiên, với năng lực phân tích hình ảnh, trích xuất đặc điểm khuôn mặt đối chiếu dữ liệu gốc, lực lượng điều tra đã xác định chính xác 6 đối tượng cầm đầu, đồng thời giải cứu kịp thời 2 nạn nhân dưới 16 tuổi bị ép buộc tham gia các hoạt động khiêu dâm. Kết quả của chuyên án không chỉ mang ý nghĩa răn đe mà còn thể hiện trách nhiệm của lực lượng công an trong bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, một lĩnh vực đang được xã hội đặc biệt quan tâm.
Thượng tá Vũ Tiến Văn – Trưởng phòng Cảnh sát Hình sự (Công an tỉnh Lai Châu) khẳng định: Điểm chung trong cả hai chuyên án là việc Công an tỉnh Lai Châu khai thác triệt để hiệu quả của Đề án 06 - đặc biệt là hệ thống định danh điện tử, cơ sở dữ liệu dân cư liên thông và phần mềm tra cứu nghiệp vụ. Những dữ liệu tưởng như "vô tri" được số hóa đã trở thành vũ khí sắc bén giúp vạch trần các loại tội phạm ngụy trang dưới nhiều hình thức tinh vi.
Việc tích hợp các công cụ tìm kiếm theo ảnh khuôn mặt, nhận dạng giọng nói, mã hóa vị trí, đối chiếu sinh trắc học với dữ liệu gốc đã giúp rút ngắn quá trình phá án từ hàng tháng xuống còn vài ngày, thậm chí vài giờ. Đây chính là mô hình an ninh “thông minh”, lấy dữ liệu làm trung tâm để định hướng hành động nghiệp vụ chính xác, hiệu quả.

21 5 4 — *Đại tá, TS Nguyễn Viết Giang - Giám đốc Công an tỉnh tại hội nghị sơ kết đánh giá kết quả triển khai thực hiện Đề án 06*

Kinh nghiệm nhìn từ 2 chuyên án

Thành công của lực lượng Công an Lai Châu không chỉ đến từ thiết bị công nghệ hay hệ thống dữ liệu hiện đại, mà quan trọng hơn là tư duy đổi mới, sẵn sàng học hỏi, không ngại thay đổi và dám làm, dám chịu trách nhiệm. Các cán bộ chiến sĩ được đào tạo bài bản về kỹ năng số, bảo mật, phân tích dữ liệu, đồng thời được giao quyền chủ động trong khai thác, sáng tạo công cụ điều tra phù hợp với thực tiễn địa bàn.
Từ việc cấp CCCD gắn chip đến làm sạch dữ liệu dân cư, Công an tỉnh Lai Châu không coi đó chỉ là nhiệm vụ hành chính đơn thuần mà còn là nền tảng chiến lược trong bảo đảm an ninh trật tự, nâng cao hiệu quả điều tra, truy vết và phòng ngừa tội phạm. Bằng việc liên thông, tích hợp các hệ thống dữ liệu – từ dữ liệu định danh, sinh trắc học (vân tay, khuôn mặt) đến dữ liệu tạm trú, tạm vắng, di biến động dân cư, các đơn vị nghiệp vụ đã triển khai nhiều phương án truy vết đối tượng, đối chiếu thông tin và phát hiện manh mối ngay cả khi tội phạm cố gắng che giấu danh tính hoặc hoạt động từ xa.
Dù là một tỉnh miền núi, điều kiện cơ sở vật chất còn nhiều khó khăn, nhưng Công an tỉnh Lai Châu đã cho thấy sự quyết tâm và tư duy sáng tạo, hoàn toàn có thể làm chủ công nghệ, ứng dụng hiệu quả vào công tác đấu tranh phòng chống tội phạm hiện đại. Thời gian tới, lực lượng công an địa phương sẽ tiếp tục mở rộng khả năng tích hợp dữ liệu từ các ngành khác như ngân hàng, viễn thông, giáo dục, y tế…, để không chỉ phục vụ điều tra tội phạm mà còn góp phần xây dựng chính quyền số, xã hội số an toàn, minh bạch và phục vụ tốt hơn cho người dân. Với 2 chuyên án trên đã minh chứng rõ ràng cho việc kết hợp giữa dữ liệu số và trí tuệ nghiệp vụ đã mang lại bước đột phá trong đấu tranh phòng chống tội phạm. Công an Lai Châu đang khẳng định vị trí tiên phong trong việc ứng dụng hiệu quả Đề án 06 và dữ liệu CCCD trong bảo vệ an ninh trật tự thời kỳ số hóa.
(Còn nữa)

Tác giả: Thu Trang – Xuân Hòa